Acetylcysteine คืออะไร และ Acetylcysteine มีกลไกที่สามารถออกฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระได้จริงๆ หรือ ?

ก่อนอื่นเรามาทำความรู้จักกับอนุมูลอิสระกันก่อน ซึ่งอนุมูลอิสระ (reactive oxygen species: ROS และ reactive nitrogen species: RNS) คือ โมเลกุลหรืออะตอมที่ไม่เสถียรเนื่องจากขาดอิเล็กตรอน โดยปกติในร่างกายของเรามีโมเลกุลหรืออะตอมที่มีอิเล็กตรอนอยู่เป็นจำนวนคู่ ในกรณีที่ร่างกายมีการสูญเสียอิเล็กตรอนจากการถูกอนุมูลอิสระแย่งจับจะทำให้โมเลกุลของเซลล์ในร่างกายไม่เสถียร ขาดความสมดุล ส่งผลทำให้เซลล์ร่างกายเสียหายได้นั่นเอง อนุมูลอิสระ แบ่งออกเป็น 2 ส่วน คือ

ประเภทของอนุมูลอิสระ

1.อนุมูลอิสระที่เกิดภายในร่างกาย โดยเกิดจากของเสียที่เกิดจากการเผาผลาญ หรือเมตาบอลิซึมของเซลล์

2.อนุมูลอิสระ ประเภทที่มาจากภายนอกร่างกาย มลพิษในอากาศ, ฝุ่น, ควันบุหรี่, ยาบางชนิด, ความเครียด, การติดเชื้อ, การบาดเจ็บ, การอักเสบของอวัยวะในร่างกาย ซึ่งสามารถทำร้ายเซลล์ต่างๆ ในร่างกายได้มากขึ้น

อนุมูลอิสระเข้าไปทำลายเซลล์ได้อย่างไร

– เมื่อร่างกายไม่สามารถผลิตหรือได้รับสารต้านอนุมูลอิสระเพียงพอที่จะไปยับยั้งหรือไปจับอนุมูลอิสระได้
– ทำให้เซลล์เกิดความเสียหายและนำไปสู่การเกิดโรคต่างๆ เช่น โรคมะเร็ง หัวใจและหลอดเลือด แก่ก่อนวัย ต้อกระจก และโรคอื่นๆ
– อนุมูลอิสระไปทำลายผนังหลอดเลือดแดง และเมื่อมีไขมันไปสะสมอยู่ในบริเวณหลอดเลือดแดงที่ถูกทำลาย จะทำให้เกิดโรคหัวใจและหลอดเลือดในที่สุด

กลไกการป้องกันในร่างกายมนุษย์

โดยปกติร่างกายจะมีสารต่อต้านอนุมูลอิสระ (antioxidant) ตามธรรมชาติอยู่แล้ว คือ กลูธาไธโอน ซึ่งกลูธาไธโอนสามารถทำปฏิกิริยากับอนุมูลอิสระโดยตรง เมื่อมีความสมดุลระหว่างอนุมูลอิสระ และสารต่อต้านอนุมูลอิสระ ปัญหาก็จะไม่เกิด แต่เมื่อมีปริมาณของอนุมูลอิสระที่มากเกินไป (oxidative stress) ร่างกายสามารถสังเคราะห์กลูธาไธโอนได้เองที่ปอดและตับเป็นส่วนใหญ่ กลูธาไธโอนมีบทบาทสำคัญในการปกป้องเซลล์ และกำจัดสารพิษ อนุมูลอิสระที่เกิดจากภายในและภายนอกร่างกาย

Acetylcysteine คืออะไร และ Acetylcysteine มีกลไกที่สามารถออกฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระได้จริงๆ หรือ ?

Acetylcysteine หรือ NAC คือ ยาที่มีฤทธิ์ละลายเสมหะ ขับเสมหะ กำจัดสารพิษ และสารอนุมูลอิสระ ที่มีประสิทธิภาพในการรักษาโรค หรือความผิดปกติอื่นๆ หลายชนิด และมีผลข้างเคียงน้อย จากการศึกษาพบว่า การใช้ NAC เพื่อให้มีฤทธิ์กำจัดสารพิษ และสารอนุมูลอิสระนั้นอย่างต่ำควรใช้ขนาดตั้งแต่ 1,200 มก./วันขึ้นไป

ตัวอย่างยาที่มี Acetylcysteine เป็นส่วนประกอบ

ยาที่มี Acetylcysteine เป็นส่วนประกอบ คือ Fluimucil ซึ่ง Fluimucil มีตัวยาสำคัญคือ เอ็น-อะเซทิลซิสเทอีน (N-acetylcysteine, NAC) ขนาด 300 มก./3 มล. อยู่ในรูปสารละลายที่ใช้สำหรับฉีดเข้าทางหลอดเลือดดำ มีข้อบ่งใช้ในการแก้พิษที่เกิดจากยาพาราเซตามอลเกินขนาดนั่นเอง

Acetylcysteine หรือ NAC สามารถกำจัดสารพิษและอนุมูลอิสระได้โดยทางใด

Acetylcysteine หรือ NAC สามารถกำจัดสารพิษและอนุมูลอิสระจากฤทธิ์โดยตรง เกิดจาก thiol หรือ sulfhydryl group ของ Acetylcysteine สามารถกำจัดพิษ และสารอนุมูลอิสระได้โดยตรง โดยเปลี่ยนสารพิษ และอนุมูลอิสระให้เป็นน้ำ

Acetylcysteine หรือ NAC สามารถกำจัดสารพิษและอนุมูลอิสระจากฤทธิ์โดยอ้อม Acetylcysteine เป็นสารตั้งต้นของกลูธาไธโอน ซึ่งช่วยกำจัดสารอนุมูลอิสระภายในร่างกาย โดยเมื่อรับประทาน Acetylcysteine เข้าไปในร่างกาย จะให้ cysteine ซึ่งเป็นส่วนประกอบชนิดหนึ่ง หรือสารตั้งต้นของกลูธาไธโอน

อ้างอิง : รศ.นพ.ปารยะ อาศนะเสน สาขาโรคจมูกและโรคภูมิแพ้ ภาควิชาโสต นาสิก ลาริงซ์วิทยาคณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล / ราชวิทยาลัยโสต ศอ นาสิกแพทย์แห่งประเทศไทย – The Royal College of Otolaryngologists-Head and Neck Surgeons of Thailand